New at Little Bit


from Path to Nirvana https://ift.tt/2NMOj1g
අරහං ගුණය

අථිකථා ටීකාවන් හි ‘අරහං’ යන වචනය නොයෙක් ආකාරයට විභාග කොට එහි නොයෙක් අර්ථ දක්වා තිබේ. ‘අරහං’ යන වචනයෙහි සාමාන්‍ය තේරුම සුදුසු තැනැත්තාය යනු යි. තථාගතයන් වහන්සේ කෙරෙහි නොයෙක් සුදුසුකම් ඇත්තේ ය. මේ අරහං ගුණ කථාවෙහි දි ඒ සෑම සුදුසුකමක්ම අදහස් කරනු නොලැබේ. මෙතන්හි අදහස් කරන සුදුසු බව නම් දක්ෂිණාව පිළිගැනිමටත් පිළිගැන්විමටත් සුදුසු බවය. ථතාගතයන් වහන්සේ දක්ෂිණාව පිළිගැන්විමට ද සුදුසු වන්නාහ.

දක්ෂිණාව යනු කුමක් ද? අනාගතයේ දී ලෞකික වූ ද ලෝකෝත්තර වු ද උසස් ඵල බලාපොරොත්තුවෙන් සැදැහැතියන් විසින් පුදන චීවරාදි ප්‍රත්‍යය දක්ෂිණා නම් වේ. උසස් ඵල බලාපොරොත්තුවෙන් පුජාවක් කරන්නා වූ තැනැත්තාට ඔහු බලාපොරොත්තු වන දෙය ලබා දිමට යමෙක් සමත් වේ නම්, ඒ තැනැත්තාම එය පිළිගැනිමට සුදුසු ය. තථාගතයන් වහන්සේ එසේ උසස් බලාපොරොත්තු වලින් පුජා කරන්නවුන් ගේ ප්‍රාර්ථනාවන් මුදුන්පත් කර දිමට සමාර්ථ ය. ප්‍රත්‍ය පුජා කළවුන්ට ඵල ලබාදිම සඳහා තථාගතයන් වහන්සේ විසින් යම්කිසි උත්සහයක් කරන්නේ නැත. උන්වහන්සේගේ ගුණ මහත්වය නිසා පුජා කරන්නවුන්ට ඔවුන්ගේ ප්‍රර්ථනා සිඬියට පැමිණේ. එබැවින් තථාගතයන් වහන්සේ ‘අරහං’ නම් වේ. ප්‍රර්ථනා සිඬියට හේතු වන යම් ගුණයක් තථාගතයන් වහන්සේ කෙරෙහි ඇතිනම් ඒ ගුණය අරහං ගුණය ය.

දක්ෂිණාව මහත්ඵල කිරිමේ ශක්තිය බුදුරදුන්ට පමණක් නොව සංඝරත්නයට ද ඇත්තේ ය. සංඝ ගුණ පාඨයේ ‘දක්ඛිණෙය්‍ය’ යන පදයෙන් දැක්වෙන්නේ ඒ ගුණය යි. ‘දක්ඛිණෙය්‍ය’ යන පදයේ තේරුම දක්ෂිණාව පිළිගැනීමට සුදුසු යනු යි. සකළ ක්ලේශ ප්‍රහාණයෙන් පාරිශුද්ධත්වයට පැමිණ සිටින රහතන් වහන්සේ අග්ග දක්ඛිණෙය්‍ය නම් වෙති. පසේ බුදුවරුන් හා ලොවුතුරා බුදුවරුන් ද අර්හත්වයට පැමිණීමෙන් සකළ ක්ලේශයන් ප්‍රහාණය කර ශුද්ධත්වයට පැමිණ සිටින පුද්ගලයන් වන බැවින් උන්වහන්සේලා ද අග්ගදක්ඛිණෙය්‍යයෝම ය. එහෙත් ශ්‍රාවක වු රහතුන්ගේ දක්ෂිණාර්හ භාවයට වඩා උන්වහන්සේලා ගේ දක්ෂිණාර්හභාවය උසස් ය. අරහං යන වචනයෙන් කියවෙන්නේ ලොව්තුරා බුදුවරුන්ගේ දක්ඛිණෙය්‍ය භාවය ය. දක්ඛිණෙය්‍ය භාවය ඇත ද රහතුන් සඳහා ඒ වචනය නොයොදනු ලැබේ. තථාගතයන් වහන්සේගේ ශ්‍රාවකයන් ශ්‍රාවක සංඝයාගෙන් අන්‍ය වු උපාසකෝපාසිකාදින්ට දන් දීමේහි ද ඵල ඇත්තේ වි නමුත් ඔවුන් සඳහා දක්ඛිණෙය්‍ය යන වචනය ව්‍යවහාර කරනු නො ලැබේ. මාපියෝ ද දූ දරුවන් විසින් පිදිය යුත්තෝ ය. ඔවුන් සඳහා සංඝගුණපාඨයෙහි එන ‘ආහුණ්‍යෙය’ යන පදය යොදා තිබේ. එහි තේරුම දුර සිට වුවද ගෙන ගොස් පිදිය යුත්තෝ ය යනු යි.

‘අරහං – දක්ඛිණෙය්‍ය’ යන පද වලින් කියැවෙන දක්ෂිණාර්භ පුද්ගලයාගේ තත්ත්වය වේලාම සුත්‍රයෙහි එන පරිදි සැලකිය යුතුයි. අතීතයෙහි අප මහා බෝසත්තුමා වේලාම නම් බමුණෙක් විය. වේලාම බ්‍රහ්මණ මහා දානයක් දිණ. හෙතෙම රිදි බඩු රිදි මිල පිරවූ රන් තැටි ද, රන් බඩු රන් කාසි පිරවූ රීදී තැටි ද, සත්රුවන් පිරවූ ලෝහො තැටි ද, රන් අබරණ රන් කොඩි රන් දන් වැල් වලින් සැරසු ඇතුන් ද, සිංහ සම්, දිවි සම්, ව්‍යාග්‍ර සම් කම්බිවලින් සරසන ලද්දා වූ ස්වර්ණාලංකාර ස්වර්ණද්ධිවජ සහිත වූ රන් දැල් සහිත වු රථයන් ද, කිරිදෙනුන් ද, කිරි ගන්නා රිදි බඳුන් ද මිණිකොඬවලින් සැරසු කණ්‍යාවන් ද, කොට්ට, ඇතිරිලි, උඩුවියන් සහිත ඇඳන් ද, අගනා පිළිමිටි ද සුවාසූ දහස බැගින් දුන්නේ ය. ප්‍රමාණයක් නැති තරමටම බොහෝ ආහාරපාන ද දුන්නේ ය. වේලාම බ්‍රහ්මණ දන් දුන් කාලය අබුඬෝත්පාද කාලයක බැවින් ඒ දානය මහත් ඵල කිරිමට සමාර්ථ වන එක ප්‍රතිග්‍රාහකයකුදු නො සිටියේ ය. එබැවින් තථාගතයන් වහන්සේ :-

‘යං ගහපති වෙලාමො බ්‍රාහ්මණො දානං අදාසි මහාදානං, යො එකං දිටිඨීසම්පන්නං භොජෙය්‍ය, ඉදින් තතො මහප්ඵලතරං’

යනාදින් අනේපිඬු මහා සිටානන්හට දක්ෂිණාර්භයන්ගේ තතු පහදා වදාරණ සේක්: සත්හවුරුදු සත්මස් සත්දිනක් මුළුල්ලේහි වේලාම බ්‍රහ්මණ විසින් දෙන ලද දානයට වඩා එක් සකෘදාගාමි පුදුගලයකුට දෙන දානය මහත් ඵල වන බවද, සකෘදාගාමින් සියයකට දෙන දනට වඩා එක් අනාගාමි පුදුගලයකුට දෙන දානය මහත් ඵල වන බවද, අනාගාමින් සියයකට දෙන දානයට වඩා එක් රහත් නමකට දෙන දානය මහත් ඵල වන බවද, රහතුන් සියයකට දෙන දානයට වඩා එක් පසේ බුදුවරයකුට දෙන දානය මහත් ඵල වන බවද, පසේ බුදුවරුන් සියයකට දෙන දානයට වඩා එක් ලොව්තුරා බුදුකෙනෙකුට දෙන දානය මහත් ඵල වන බවද වදාළා සේක. වේලාම සුත්‍රයෙහි එන මේ දාන විභාගෙය අනුව සෝවාන් සකෘදාගාමි අනාගාමි, අරහත්, ප්‍රත්‍යෙක සම්බුද්ධ සම්‍යක්සම්බුද්ධ යන පුද්ගලයන් පිළිවලින් එක් එක් පුද්ගලයන්ට වඩා එක් එක් පුද්ගලයකු සිය සිය ගුණයෙන් වැඩි දක්ෂිණාර්භභාවය ඇතියවුන් බව කිය යුතු ය. ලොව්තුරා බුදුවරුන්ගේ දක්ෂිණාර්භභාවය දැක්විම සඳහා ‘අරහං’ යන ගුණ පදය භාවිත කරනු ලැබේ. සෙස්සන් සඳහා දක්ඛිණෙය්‍ය, අග්ගදක්ඛිණෙය්‍ය යන ගුණ පද ව්‍යවහාර කරනු ලැබේ.

දක්ෂිණාර්භභාවයේ හේතුව ලෙස දක්වා ඇත්තේ කෙලෙස් කෙරෙන් පවිත්‍ර බව ය. කෙලෙස් තනි කර ගෙන සිටින්නෝ ද දක්ෂිණාර්භයෝ ය. සකල ක්ලේශයන් ප්‍රහාණය කොට සම්පූර්ණයෙන්ම කෙළෙසුන්ගෙන් පවිත්‍රව සිටින රහත්හු අග්‍රදක්ෂිණාර්භයෝ ය. ලොව්තුරා බුදුවරුන් වාසනාව සහිතව ක්ලේශප්‍රහාණය කර ඇති බැවින් උන්වහන්සේ පාරිශුද්ධියට රහතුන්ගේ පාරිශුද්ධියට උසස් ය. එබැවින් ලොව්තුරා බුදුහු අග්‍රදක්ෂිණාර්භයන්ට වැඩි දක්ෂිණාර්භයෝ ය. අරහං යන පදයෙන් කියනුයේ ඒ සාතිශය දක්ෂිණාර්භ භාවය යි. තණ, වල්පැලෑටි, ගල් බොරළු නැති කුඹුරක වී වපුළ ගොවියාට එයින් මහත් අස්වැන්නක් ලැබෙන්නාක් මෙන් කෙළෙසුන්ගෙන් පවිත්‍ර සන්නාතියක් ඇති පුද්ගලයකුට දුන් කල්හි එයින් දායකයාට බොහෝ ඵල ලැබෙන බව උසස් ඵල ලැබෙන බව කියනු ලැබේ. ප්‍රතිග්‍රාහකයාගේ ශුද්ධත්වය නිසා දායකයාට වඩා ඵල ලැබෙය යන මේ කරුණු තේරුම් ගැනිමට දුෂ්කර, ඔප්පු කිරිමට දුෂ්කර ගැඹුරු කරුණකි. මෙබඳු කරුණු වලදි ශ්‍රාද්ධාවම පිටකර ගත යුතු ය. අතිතයේ ඇතැම් සැදැවතුන් සමාන්‍ය කෙනෙකු විසින් දිය නොහෙන, දීමට අතිශයින් දුෂ්කර දානයන් තිබේ. එවැනි දුෂ්කර දානයන් කාන්තාවන් විසිනි. එබඳු දුෂ්කර දිමනාවක් කළ බොහෝ දෙනෙකුන් ලක්දිව විසු බව කථාපුවත් වලින් පෙනේ. එසේ දෙන දුෂ්කර දානයන් පෘථග්ජන භාවයෙහි සිට පිළිගැනිමයි, වැළදීම නුසුදුසු යයි සලකා ඇතැම් භික්ෂුන් ජිවිත පරිත්‍යගයෙන් වෙර වඩා සව් කෙලෙසුන් නසා රහත් වූ බව දැක්වෙන කථා ප්‍රවෘත්තීන් ගණනක් ම අපේ බණ පොත්වල සඳහන් වී ඇත්තේ ය.

මතු සම්බන්ධයි!

රේරුකානේ චන්දවිමල මහාස්ථවිරයන් වහන්සේ විසින් ත්‍රිපිටකය, අටුවා සහ තවත් සැලකිය යුතු දහම් පොත් ඇසුරෙන් සම්පාදනය කරන ලද ‘සූවිසි මහ ගුණය’ නමැති වටිනා ග්‍රන්ථය ඇසුරෙන් මෙම ලිපි පෙළ සකස් කරන ලදි. සියළු දානයන් අතර ධර්ම දානයම අග‍්‍ර වන්නේය. මෙම සදහම් පණිවිඩය සියළු දෙනා අතර බෙදා හැර ධර්ම දානමය උතුම් පුණ්‍යකර්මයට ඔබත් දායක වන්න.

සම්පූර්ණ ලිපි මාලාව : https://goo.gl/3Z3uWk