‘නාථකරණ සූත්රය – 5 කොටස’
ප‍්‍රශ්නය : අවසරයි ස්වාමීන් වහන්ස, සංඥාව සහ සංඥා ස්කන්ධය පිළිබඳව පැහැදිලි කර දෙන්න.
සංඥාව කියන්නේ හැඳිනීම. රූප සංඥා, ශබ්ද සංඥා, ගන්ධ සංඥා, රස සංඥා, පොට්ඨබ්බ සංඥා, අයිති සංඥා ස්කන්ධයට. ඇහැට රූපයක් පේනකොට ඒ රූපයේ නිල්පාට හෝ කහ පාට හෝ රතු පාට හෝ කියලා වර්ණයක් හෝ හතරැුස් බව හෝ දිග, රවුම්, මහත, උස හැඩයක් හෝ හඳුනාගන්න එකට කියනවා රූප සංඥාව කියලා ඒක සංඥා ස්කන්ධයට අයිතියි.
බෙර ශබ්දයක් හෝ රථ ශබ්දයක් හෝ මනුෂ්‍ය ශබ්දයක් හෝ කියලා ශබ්දය වෙන් කරලා හඳුනාගන්න කමට කියනවා ශබ්ද සංඥාව කියලා. එතෙන්දී සංඥාව කියන එක පෙන්නන්න ක‍්‍රමයක් නැති හින්දා සංඛාරයකින් තමයි සංඥාව ව්‍යවහාර කරන්න වෙන්නෙ.
ඒ නිසා බෙර ශබ්ද, රථ ශබ්ද කියලා හඳුනාගන්න එක සංඥාවයි කියනකොට බෙර, රථ, කියන විදියෙ විස්තර කිසිවක් නැතුව මුලින්ම එන ශබ්ද නානත්වය හඳුනාගැනීම කියන එක මතක තියා ගන්න. කිසිම දෙයක් නොදන්නා ළදරුවෙකුට ශබ්ද ඇහෙනකොට ශබ්ද නානත්වය තේරෙයි නමුත් ප‍්‍රඥප්ති නැහැනෙ. ඇහැට පෙනෙන රූපයත් එහෙමයි. නිල් පාට, රතු පාට කියලා අපි විස්තර කළාට ව්‍යවහාරය අයින් කරලා දත යුතුයි, ඒ හැඩ සටහන හඳුනා ගැනීමයි සංඥාව කියලා.
හැමවෙලාවෙම සංඥාව කියන එක කෙනා කෙනාගෙ චිත්ත මටටමේ උපදින එකක්. චිත්ත සංඛාරයක්. සංඥාව තව කෙනෙකුට පෙන්නන්න පුළුවන් විදියටයි ව්‍යවහාරය, සංඛාරය කියන එක තියෙන්නෙ. චේතනාව කියන එක තියෙන්නෙ. ඒකයි දැන් චේතනාවට කර්මයයි කියන්නේ. ඊට පස්සේ තමන්ට හිතින් හිතන්න හෝ කියන්න හෝ කරන්න හෝ පුළුවන් චේතනාව මුල් කරගෙන.
සංඥාව අරබයා අපි හිතන කරන කිසිම දෙයක් සංඥාව කියන තැනට අයිති නැහැ. ඔය සංඥාව අරබයා සංඛාර කරන ආකාරය මතයි, භාෂාව කියන එකක් විද්‍යාමාන වෙන්නෙ. ඕකට කියනවා විඥප්ති ධර්ම කියලා. කාය විඥප්ති, වාග් විඥප්ති. කෙනෙකුගෙ මනසෙ උපදින සංඥාව තව කෙනෙකුට තේරුණාමයි භාෂාව දන්නවා කියලා කියන්නෙ. තමන්ගෙ මනසෙ උපදින සංඥාව තවත් කෙනෙකුගෙ මනසෙ උපද්දවා ගන්න මාධ්‍යයක් ඕන.
උදාහරණයක් හැටියට මං මොකක් දිහා ද බලාගෙන ඉන්නෙ කියලා මං ගාව තියෙන සංඥාව ඔය පින්වතුන් දන්නෙ නැහැ. මම ඒකට ව්‍යවහාරයක් ඇතිකරගෙන, ප‍්‍රඥප්තියක් ඇති කරගෙන, ඒ ප‍්‍රඥප්තිය උදවු කරගෙන ඔය
පින්වතුන් ඒ සංඥාවම උපදවා ගත්තම – මගෙ මනසෙ තියෙන සංඥාව ඔය පින්වතුන්ට තේරුණා වෙනවා.
මම කිව්වොත් මම ඔරලෝසුව දිහායි බලාගෙන ඉන්නෙ කියලා ඔය පින්වතුන්ගෙ මනසෙත් ඒ සංඥාව යෙදෙනවා. එතකොට මං කියපු වචනය තේරුණා කියනවා. භාෂාව අවශ්‍ය වෙන්නෙ ඒකට. හැම වෙලාවෙම තව
කෙනෙකුගෙ හිතේ තියෙන සංඥාව අනික් කෙනාගෙ මනසෙත් උපද්දන්නයි භාෂාව උපකාරී වෙන්නෙ.
විඥාපනය – විඥප්ති කියලා කියන්නේ තමන් දැනගත්තා වූ තමන් සතු ඒ සංඥාව අනිත් කෙනාගෙ මනසෙ ඇතිකරවන මාධ්‍යය. අපි භාෂාවක් දන්නෙ නැත්නම් කතාකරන කෙනාගෙ මනසෙ තියෙන සංඥාව අපේ මනසෙ උපදින්නෙ නෑ. ව්‍යවහාරය වෙනස් නිසා. අපිට ලෝකෙ ජීවත් වෙන්න නම් විඥප්ති ධර්ම අවශ්‍යමයි. නැත්නම් ලෝකයක් පනවන්න බෑ. සම්මුතියක් පනවන්න බෑ. ඒ විදියට හැම වෙලාවෙම භාෂාව කියන තැනට ඔබ්බෙන් තමයි සංඥාව ලැබෙන්නෙ.
ඒ වගේම හැම වෙලාවෙම සංඛාරයට මෙහා පැත්තෙන් තමයි කෙලෙස් ටික තියෙන්නෙ. ඇලීම, බැ`දීම, ගැටීම කියන කෙලෙස් ටික තියෙන්නෙ සංඥාවට මෙහා පැත්තෙන්. ක්ලේශ අනුසය කියන එක තියෙන්නෙ සංඥාවට එහා පැත්තෙන්. අනුසය කියන එක අපි දන්නෙ නැත්තෙ ඒ නිසයි. හැම වෙලේම ව්‍යවහාරයකින් ඔබ්බෙ රාගයක් හෝ ද්වේශයක් හෝ මෝහයක් හෝ ඇතිවුනහම අපි දන්නවා. නමුත් ඒක ඇතිවෙන්න තියෙන හේතුව තමයි අර
සංඥාව කියන තැන පවතින යථා ස්වභාවය නොදන්නාකම. එතන කෙලෙස් නැහැ. එතන තියෙන්නෙ කෙලෙස් ඇතිකරවන්න පුළුවන් හේතුව – ඇත්ත නොදකිනකම කියන සිද්ධිය – ඒක අමතර කාරණාවක්.
එතකොට රූප සංඥා, ශබ්ද සංඥා, කියන තැනදිත් අශ්ව ශබ්දය, රථ ශබ්දය, බෙර ශබ්දය මනුෂ්‍ය ශබ්දය කියලා කියනකොට අර වගේම, ඒ ශබ්දයේ නානත්වය හඳුනාගන්නාකමම දත යුතුයි, අපිට හිතට ඈඳෙන විදියෙ ඕදාරික අශ්වයො, බෙර, රථ කියලා ගන්න එපා. ඊට පස්සෙ ගන්ධ සංඥාව කියනකොට පිච්ච මල් සුවඳ, අරලියා මල් සුවඳ, හඳුන්කූරු සුවඳ වගේ නානත්වයෙන් දත යුතුයි ගන්ධ සංඥාව. ලූණු රස, පැණි රස, තිත්ත රස, කහට රස කියලා අපි නම් කළාට රස නානත්වයෙන් දත යුතුයි රස සංඥාව.
ඊට පස්සේ මට සීතලක් දැනුනා, උණුසුමක් දැනුනා, කටුවක් ඇනුනා ඔය විදියට කයට දැනෙන දේවල් අරබයා පොට්ඨබ්බ සංඥාව අපි දත යුතුයි ව්‍යවහාරයෙන් මෑත්ව. මට ගෙදර මතක් වුනා, දරුවා මතක් වුනා, යාළුවො මතක් වුනා, කියන තැනක ඒ ව්‍යවහාරයෙන් මෑත්ව ධම්ම සංඥාව දත යුතුයි. ඔය වගේ සංඥා හයම අයිති සංඥා ස්කන්ධයට. මේක සංඥාව ද වෙලා, සංඥා ස්කන්ධය ද වෙලා.
තව සංඥාවක් තියෙනවා දිට්ඨි සංඥාව කියලා. ඒක සංඥා ස්කන්ධයට අයිති නැහැ. ඒක කෙලේසයක්. කාම සංඥාව, ව්‍යාපාද සංඥාව, හිංසා සංඥාව, සුඛ සංඥාව, සුභ සංඥාව, ආත්ම සංඥාව, නිත්‍ය සංඥාව, අනිත්‍ය සංඥාව වගේ සංඥා දිට්ඨි සංඥා, ඒවා සංඥා ස්කන්ධයට අයිති නැහැ.
ඒ කියන්නෙ දැන් අපිට මෙහෙම බලනකොට පුද්ගලයෙක්ව පේනවනෙ. මේක ස්කන්ධයට අයිති සිද්ධියක් නෙවෙයි. දිට්ඨියට අයිති සිද්ධියක්. සම්පූර්ණයෙන්ම මනසෙ තියෙන්නෙ. මොකද ඒකෙ ලක්ෂණය තමයි අපිට මේ ස්කන්ධර්ම ඕනෙ නෑ. මේ සංඥාව උපදින්න මනෝමයෙනුත් පුළුවන් මේ හැඬේ උපද්දාගන්න. පත්තරේක මේ හැඬේ තිබුනත් පුළුවන්. දිට්ඨි සංඥාවෙ ස්වභාවය තමයි ඒක ඕනම තැනක උපදවා ගන්න පුළුවන්.
කන බොන ආහාරයෙන් හැදුන, කුණප කොටස් තිස් දෙකක් තියෙන රූපයක් තියෙන තැනක – වර්ණ සටහනක්, උපාදාය රූපයක් තියෙන තැනක – අපිට පුද්ගලයෙක් කියන සංඥාවක් තියෙනවා. ඊට පස්සෙ අපිට මේ පුද්ගලයෙක් කියන සංඥාව එන්න කන බොන ආහාරයෙන් හැදුන හම්, මස්, ලේ, නහරම ඕන නෑ. පත්තරයක දැක්කත්, රූපවාහිනියක දැක්කත්, වතුරක දැක්කත්, කණ්ණාඩියක දැක්කත් මේ සංඥාව එනවා. හැබැයි ඒ හැම තැනකම ආත්ම සංඥාව එන්නෙ වර්ණ සටහන මුල් කරගෙන.
ඒ නිසාමයි වර්ණ සටහන කියන්නෙ මහා භූත නෙමෙයි කියන කාරණාව කියන්නෙ. වර්ණ සටහනක් තියෙන තැනක මහා භූත තියෙන්නෙ. කන බොන ආහාරයෙන් හැදුන කුණප කොටස් තිස් දෙකක් ආකාරයට හැදිලා තමයි මෙතන වර්ණ සටහන හම්බ වෙන තැනක රූපය තියෙන්නෙ.
කණ්ණාඩියක වර්ණ සටහන පේන තැනක තියෙන්නෙ සෘතු ප‍්‍රත්‍යයෙන් හටගත්ත පඨවි, ආපෝ, තේජෝ, වායෝ, ජලය කියන තැන වර්ණ සටහන ආපෝ ධාතුවෙන්. මේ විදියට වර්ණ රූපය පිරිසිඳ නොදන්නාකම නිසා අපට
සත්ව පුද්ගල හැ`ගීමක් දැනෙනවා නම් මේකත් සංඥාවක්. සත්වයෙක්, පුද්ගලයෙක් කියලා හඳුනගන්න පුළුවන්. හැබැයි ඒ හැඳිනීම දිට්ඨි සංඥාවක්.
මුලින් කියපු කාම සංඥා, ව්‍යාපාද සංඥා වගේ සංඥා සංඥා ස්කන්ධයට අයිති නැහැ. මොකද සංඥා ස්කන්ධය රහත් වුනත් තියෙනවා. මේ දිට්ඨි සංඥා ටික සංඥා විපල්ලාස. සංඥා විපල්ලාසත් කොටස් තුනකට බෙදෙනවා.
සංඥා විපල්ලාස,
චිත්ත විපල්ලාස,
දිට්ඨි විපල්ලාස කියලා
දිට්ඨි විපල්ලාස කියන එක සෝවාන් මට්ටමේ දී අතහැරෙනවා. චිත්ත විපල්ලාස අනාගාමී මට්ටමේ දී අතහැරෙනවා. සංඥා විපල්ලාස අර්හත් මාර්ගයෙන් අතහැරෙනවා. ඒකෙදි තව ක‍්‍රම තියෙනවා. හැම එකක්ම නෙවෙයි. අනිත්‍ය දේ නිත්‍යයි කියන, අනාත්ම දේ ආත්මයි කියන, දුක් දේ සැපයි කියන, අසුභ දේ සුභයි කියන දිට්ඨි විපල්ලාසය සෝවාන් මාර්ගයෙන් අතහැරෙනවා. දුක් දේ සැපයි කියන අසුභ දේ සුභයි කියන විපල්ලාස ටික චිත්ත විපල්ලාස, සංඥා විපල්ලාස කියන හතරක් ඉතුරු කරලා ඉතුරු ඔක්කොම ටික අතඇරෙනවා, සෝවාන් ඵලයෙදි. ඒ සංඥා, චිත්ත විපල්ලාස, දුක් දේ සැපයි අසුභ දේ සුභයි කියන විපල්ලාස ටිකෙන් තමයි ඉතුරු සංයෝජන ටික පවතින්නෙ. දිට්ඨි විපල්ලාසය නැත්නම් දිට්ඨි සංඥාව කියන එක අර්හත්වය දක්වාම තියෙනවා. දිට්ඨි සංඥාව කිව්ව අර සංඥා ස්කන්ධයට අයිති නොවූ කෙලෙස් සහගත සංඥාව අතහැරෙන්නෙ අර්හත්වයෙන්. ඕක තමයි මේ සංඥාවගේ වෙනස.
එතකොට අපි තේරුම් ගන්න ඕන එක දෙයක්. බුදුරජාණන් වහන්සේ දේශනා කරන්නෙ ලෝකයේ ඇත්ත ඇති හැටිය. අනිත්‍යයි, දුකයි, අනාත්මයි, අසුභයි කියලා. එහෙනම් තියෙන ස්කන්ධත් අනිත්‍ය වූ, දුක් වූ, අනාත්ම වූ,
අසුභ වූ ධර්මතා. නිත්‍යයි, සැපයි, ආත්මයි, සුභයි කියන හැ`ගීමක් අපිට ඇතිවෙනවා නම් හැම වෙලාවෙම දකින්න ඒ ටික මනෝ විඤ්ඤාණ සම්ඵස්සය මුල් කරගෙනයි තියෙන්නෙ. මනෝමයෙන්මයි ඇතිවෙලා තියෙන්නෙ.
තථාගතයන් වහන්සේ වදාළා නම් අනාත්මයි කියලා අනාත්මම තමයි. ආත්ම සංඥාවක්, පුද්ගල සංඥාවක් යෙදෙනවා නම් ඒක කෙනා කෙනාගෙ වැරැුද්ද මත තමන් තමන් තුළ උපදින එකක් මිසක පවතින ධර්මතාවයක්
නෙවෙයි.
ආත්මයි, සුභයි, නිත්‍යයි කියන මේ අනිත් සංඥාත් එහෙමයි. ඒවා ඇත්තම කෙනා කෙනා තුළ හටගත්ත ධර්මතා මිසක වෙනස් වෙන ස්වභාවය නෙවෙයි කියලා තමන්ට හොඳට තේරුම් ගන්න පුළුවන්. මේ සත්ව පුද්ගල භාවයට පෙනෙන ස්වභාවය තියෙනකම් තමන් සසරින් මිදෙන්නෙ නෑ කියලා තමන්ට තේරුම් ගන්න පුළුවන්. මොකද මේ මනසෙ තියෙන විපරිත සංඥාව මිසක භෞතිකය තුළ එහෙම එකක් නෑ කියන කාරණාව නුවණින් දන්නා නිසා.
බුදුරජාණන් වහන්සේ අනිත්‍යයි කියලා, දුකයි කියලා, අනාත්මයි කියලා පැනෙව්වා නම් ඒකට ප‍්‍රතිපක්ෂව අපිගාව තියෙන ගති ටික දත යුතුයි කෙලෙස් කියලා. සංඥාව හඳුනාගත්තම අපිට කෙලෙස් ටික තේරුම් ගන්න පුළුවන්.
මතු සම්බන්ධයි!
ලබුනෝරුව කන්ද ආරණ්‍ය සේනාසනවාසී අති පූජ්‍ය මාන්කඩවල සුදස්සන හිමියන් විසින් දේශනා කරන ලද නාථකරණ සූත්රය මෙසේ ලිඛිත මාධ්‍යයෙන්, කොටස් වශයෙන් ඔබ අතට පත් කරමු.
සියළු දානයන් අතර ධර්ම දානයම අග්ර වන්නේය. මෙම සදහම් පණිවිඩය සියළු දෙනා අතර Share කර ධර්ම දානමය උතුම් පුණ්‍යකර්මයට ඔබත් දායක වන්න!
තෙරුවන් සරණයි! චතුරාය්‍ය සත්‍යය අවබෝධ වේවා!
